این چایی که تو گفتی سفید بود نه سیاه

قبلا مطلبی دربارۀ چای سیاه نوشتم که با عنوان حکمت چای روضه منتشر شد، بعد از تشکرات وافر و قربان صدقه‌ها، نظری آن انتها به چشم می‌خورد که می‌خواست بزند زیر کل کاسه کوزۀ بحث و آن این بود:

ولی گویا پاسخ به دستش نرسیده بود و بعدش چنان با عتاب گفته بود «جناب گویا به مذاق‌تان حرف ما خوش نیامده بود...» که گفتیم حَجی پاسخمان نیامده بود، چرا حالا کفری می‌شوی؟

ما هم رفتیم بین کتب قل خوردیم و یافتیم که آری، چای ختایی همان چای سفید است. اما چای سفید چیست؟ چای سفید همان جناب چای سیاه است با این تفاوت که هنوز چم و خم روزگار باعث نشده به این سوختگی و سیاهی برسد.

در واقع چای سبز و سیاه و سفید یکی هستند، چای سفید جوانه‎‌های گیاه چای، چای سبز و چای سیاه برگ‌های گیاه چای هستند که با روش‌های خاص کارخانه‌ای به این شکل درآمده‌اند، و تفاوت چای سیاه با چای سبز در این است که چای سیاه چند ساعتی مرحله تخمیر را گذرانده و اگر می‌خواهید بدانید چه بلایی سر چای می‌آوردند که این ریختَکی(اصطلاحی قمی) می‌شود این مطلب را بخوانید. 

خب پس نتیجه این شد که این چای آن چای نیست که ما از کتاب مخزن الادویه نقل کردیم، لذا ممکن است که برای همّ و غم هم چنان مفید نباشد. مانند تفاوت خواص انگور با شراب انگور یا سرکه انگور است که مراحل تخمیر را گذرانده‌اند، یا تفاوت گندم با خمیر تخمیر شدۀ گندم که نان می‌شود.

اما چیزی که باید بگویم آن است که با این همه، معمولا بخش‌های مختلف گیاه خواص مشابهی دارند و قطعا خواص چای سفید و سیاه و سبز به هم نزدیک است. همانند خواص هلیله زرد و هلیله سیاه و هلیله کابلی که همگی از یک گیاه هستند و فقط زمان برداشت میوه هلیله متفاوت است که باعث به وجود آمدن این سه برادران هلیله‌ای شده.

نکته مهم طبع چای است که همچنان بعد از تمام این حرف‌ها گرم و خشک است و غم که باعث می‌شود روح حیوانی آرام آرام به درون برود و ظاهر را سرد کند و با سردی‌اش باعث بیماری شود، می‌تواند گزینه‌ مناسبی جای شربت پرتقال و آبلیمو و چنین مواد سرد مزاجی پس از روضه باشد.

اما اگر با آگاهی‌های الآن بخواهم تصمیم بگیرم می‌گویم: چای خوب است، بد نیست، ولی افراط کردن در خوردنش باعث افزایش سودا می‌شود و عوارضی برای گرم و خشک‌ها و معده‌شان دارد، همچنان که افراط در اکثر خوراکی‌ها مضر است، افراط در چای هم مضر است. به غیر از چای ما دمنوش‌های خیلی بهتر و مفیدتری هم داریم که اگر روزانه مصرف شوند، تأثیر محشری خواهند گذاشت.

مثل چه؟

اسطخدوس، بادرنجبویه، گل گاوزبان این سه جناب، عجیب‌ترین دمنوش‌هایی هستند که در کتب طبی دربارۀ آن‌ها خوانده‌ام، بادرنجبویه که به گیاه مورد علاقه امیرالمؤنین مشهور است با این دوتا تنها گیاه‌هایی هستند که به طور خاص اعضای رئیسه، یعنی قلب، کبد و مغز را تقویت می‌کنند. ما یک سری مفردات گیاهی داریم که برای عضو خاصی مفیدند، مثلا کتیرا برای کلیه محشر است اما این سه دمنوشی که ذکر کردم به طور خاص برای قلب، کبد و مغز خوبند. اسطخدوس به تنهایی هم منضج و مسهل سودا و بلغم است، حالا مسهل و منضج و سودا و بلغم چیست، بعدا می‌گویم. فعلا بروید از عطاری معتبری، از هر کدام به مقدار مساوی بگیرید و ترکیب کنید و بدمانید(دم کنید) و عصرها ترجیحا بنوشید و ما را هم دعا فرمایید.

چای هم بخورید ولی اگر می‌خواهید چاق شوید، چای را کنار بگذارید که مانع است.